Lecz anioł rzekł do Niej: Nie bój się, Maryjo, znalazłaś bowiem łaskę u Boga. Oto poczniesz i porodzisz Syna, któremu nadasz imię Jezus. Hebrajskie imię Jeszua, będące skrótem od Jehoszua, należy do tzw. imion teoforycznych, co oznacza, że zawarte jest w nim imię własne Boga – JHWH. Tłumaczone jest jako Jahwe jest zbawieniem.

Jego grecką transkrypcją jest Ἰησοῦς (Iēsous). Równoznacznymi imionami biblijnymi są: Jozue i Ozeasz. Polska forma wywodzi się z formy łacińskiej i greckiej. Forma grecka jest przekształceniem imienia hebrajskieg Jehoszua, w formie skróconej. Forma aramejska ma postać Jeszua. W kościołach chrześcijańskich imię Jezus otoczone jest szczególną czcią jako imię własne wcielonego Syna Bożego. W kulturze semickiej imię związane było z tożsamością. Imię Boga (JHWH) podlegało więc szczególnej czci i szacunkowi.

W imieniu Jezus zawarty jest również cel posłannictwa Mesjasza, który wcielił się w ludzką naturę po to, by nas zbawić. Imię własne Boga nie było przez Żydów wypowiadane. Odkąd jednak Syn Boży stał się człowiekiem, nowe imię Boga zostało ludziom objawione i powierzone. W ten sposób imię Jezus stało się imieniem własnym Boga, esencją wcielenia, epifanii i odkupienia człowieka. Związana jest z nim również moc czynienia cudów, wypędzania złych duchów oraz skuteczność modlitwy, dlatego wszystkie katolickie teksty modlitw liturgicznych kończą się jego wezwaniem, gdyż na imię Jezusa zgina się każde kolano istot niebieskich, ziemskich i podziemnych.

Imię Jezus jest w Piśmie Świętym często wymieniane. W Starym Testamencie nosił je m.in. następca Mojżesza Jozue czy syn Syracha – Jezus. Nowy Testament używa go 919 razy, z czego 913 odniesień dotyczy Jezusa z Nazaretu. Pozostałych 6 odnosi się do zapisanego w rodowodzie Jezusa Jozuego, fałszywego proroka Bar Jezusa, współpracownika św. Pawła – Jezusa Justusa, a niektórzy bibliści twierdzą, że również do Barabasza.

Gdy nadszedł dzień ósmy i należało obrzezać Dziecię, nadano Mu imię Jezus, którym Je nazwał anioł, zanim się poczęło w łonie (Łk 2,21).

Żydowski obyczaj nakazywał, by chłopcu nadać imię podczas ceremonii brit-mila, czyli obrzezania. Miało to miejsce ósmego dnia po narodzeniu, a liczenie rozpoczynano w dniu narodzin, tzn. jeśli dziecko urodziło się w czwartek, to termin ceremonii obrzezania wypadał w następny czwartek. Tak jest po dziś dzień we wspólnotach ortodoksyjnych Żydów. Z okazji narodzenia dziecka, ojcu podczas najbliższego czytania w synagodze przysługiwał zaszczyt aliji – odczytania specjalnego błogosławieństwa z Tory. Recytował on modlitwę za zdrowie matki i dziecka. Józef również najprawdopodobniej otrzymał takie wyróżnienie.

Przez pierwsze dni dziecko nie nosiło żadnego imienia. Noworodek był obserwowany i często dopiero wtedy określano jego imię. To kolejna „lekcja” dla współczesnych wypływająca z refleksji nad biblijnymi imionami. Nie były one nadawane z wyprzedzeniem, „bo mi się podoba”, „bo takie nosił mój ulubiony bohater powieści czy filmu”, ale ze świadomością znaczenia imienia w życiu dziecka – miało wyrażać jakąś jego cechę, być elementem osobowości, stanowiło też dla niego błogosławieństwo na całe życie.

Jeszua a nie Jeszu

We współczesnej hebrajszczyźnie Jezus Chrystus powszechnie jest określany imieniem Jeszu (ישו). Skąd się wzięła ta skrócona forma imienia Jeszua (ישוע)? „W antychrześcijańskiej polemice starożytnej zwyczajem stało się nieużywanie prawidłowego imienia Jezusa (Jeszua), ale rozmyślne posługiwanie się zniekształconym Jeszu – ktoś bowiem spostrzegł, że trzy hebrajskie litery skrótu Jeszu ישוto zarazem akronim tworzący z pierwszych liter zdanie ימח שמו וזכרו Jimach szemo wezichro! „Niech będzie wymazane jego imię i pamięć o nim”. Słowa te są parafrazą wersetu psalmu (Ps 109,13) i zostały odniesione do Jezusa m.in. w opowiadaniu Toledot Jeszu (Dzieje Jezusa), bluźnierczym wobec postaci Jezusa i Matki Bożej.

Choć dziś większość Izraelczyków mówi Jeszu w przekonaniu, że używają poprawnej formy i nie czyni tego z zamiarem urażenia chrześcijan, to jednak warto zwrócić uwagę na oryginalną, biblijną formę imienia Jezusa – Jeszua. Jeden z przewodników po Izraelu opowiadał, że widział w Hajfie protest chrześcijan izraelskich, którzy na wielkim transparencie zaznaczyli ostatnią literę imienia Jezusa – ajin ע – aby przypomnieć, jak powinno się wymawiać święte dla chrześcijan imię”.

Czy znasz kogoś o imieniu Jezus?

Racz nas obdarzyć, Panie, ustawiczną bojaźnią i miłością świętego Imienia Twego (z Litanii do imienia Jezus). „Słownik imion używanych współcześnie w Polsce” informuje, że w latach 80. w Polsce imię Jezus nosiła 1 osoba, a Jesus – 6 osób. W zakonach też się go nie wybiera – używa się jedynie imienia Salwator (Zbawiciel). Istnieją jednak kraje, gdzie imię to jest często spotykane. W Hiszpanii imię Jesus jako pierwsze nosi 14 na tysiąc mężczyzn, a jako człon imienia złożonego – 27. W złożonych imionach hiszpańskich nadaje się je również kobietom, zwłaszcza w połączeniu Maria Jezus.

Według Wikipedii imię Jezus w Stanach Zjednoczonych w 1990 r. nosiło 234 tys. osób, w Szwecji w 2006 r. – 456. W Chile imieniem tym w 2005 r. ochrzczono 407 chłopców, we Włoszech w 2004 r. – 75. Nadawana też bywa żeńska forma – Jesusa w języku hiszpańskim i Josune w baskijskim. Nosi je m.in. meksykańska aktorka Jesusa Rodriguez.

Polskie prawo nie zakazuje nadania dziecku imienia Jezus. Jednak rodzice, którzy chcieliby tak nazwać syna, z pewnością spotkaliby na drodze do realizacji pomysłu opór urzędników, którzy próbowaliby zmienić ich decyzję. W tym konkretnym przypadku imię mogłoby wywołać coś w rodzaju zgorszenia. Jezus w naszej tradycji jest imieniem zarezerwowanym dla Boga – wyjaśnia w jednym z tekstów prasowych pracownik Urzędu Stanu Cywilnego dodając, że nie zna przypadku, by ktoś w Polsce zdecydował się na nadanie dziecku tego imienia. Nikt też – ze względu na szacunek do Pana Jezusa – nie prosi, aby tak ochrzcić syna. Gdyby ktoś zwrócił się z taką propozycja, to kapłani z pewnością by mu to odradzali, mając na myśli również dobro dziecka. W Polsce nie ma takiej tradycji – zamiast uczcić Jezusa można wywołać wiele negatywnych emocji. Dlaczego? Odpowiedź nasuwa się jedna: bo w Polsce Jezus to Najwyższe Imię…

Mariola Wiertek

franciszkanie.pl