Od modlitwy w archikatedrze warszawskiej rozpoczęły się uroczystości związane z powtórnym pogrzebem abp. Stanisława Galla, biskupa pomocniczego archidiecezji warszawskiej, pierwszego biskupa polowego Wojsk Polskich i administratora apostolskiego archidiecezji w czasie II wojny światowej.

 

Uroczystości ponownego pochówku rozpoczęły się czuwaniem modlitewnym przy trumnie, 14 marca w bazylice archikatedralnej św. Jana Chrzciciela na Starym Mieście. W południe do archikatedry wprowadzona została trumna ze szczątkami zmarłego w czasie II wojny administratora archidiecezji warszawskiej. Przed drzwiami do świątyni słowa przywitania wygłosił ks. Tadeusz Sowa, moderator wydziałów duszpasterskich Kurii Metropolitalnej Warszawskiej. Podkreślił, że ponowny pogrzeb i pochówek abp. Galla w katedrze polowej jest wyrazem wdzięczności wobec tego wielkiego pasterza okresu odzyskania przez Polskę niepodległości.

 

Trumna została złożona przed ołtarzem głównym świątyni. Umieszczono na niej mitrę biskupią, kielich oraz stułę.

 

Zgromadzeni w archikatedrze odśpiewali modlitwę Anioł Pański. Ks. Andrzej Gałka przypomniał życiorys abp. Galla. Podkreślił, że gdy 100 lat temu obchodzono jubileusz stulecia metropolii warszawskiej, odbywały się święcenia biskupie bp. Galla. Przypomniał, że w tym roku obchodzony jest jubileusz 200-lecia metropolii warszawskiej. Zachęcał, aby dzisiejsza uroczystość była okazją do modlitw w intencji wiernych archidiecezji warszawskiej oraz kapelanów, żołnierzy i wszystkich wiernych ordynariatu polowego. Siostry zakonne odmówiły różaniec, w czasie którego odczytywano także rozważania ułożone przez abp. Galla.

 

Po krótkim nabożeństwie żałobnym, któremu przewodniczył kard. Kazimierz Nycz, trumnę złożono na wojskowej lawecie i w asyście duchownych, orkiestry wojskowej oraz wiernych, przewieziono do katedry przy ul. Długiej. Przed katedrą poświęcił ją biskup polowy Józef Guzdek.

 

Mszy św. koncelebrowanej przez kilkunastu biskupów, przewodniczył kard. Kazimierz Nycz. W Eucharystii wzięło też udział kilkudziesięciu duchownych związanych z duszpasterstwem wojskowym oraz żołnierze. Przybyli też na nią przedstawiciele władz państwowych, na czele z prezydentem Andrzejem Dudą oraz członkowie Kościołów prawosławnego i ewangelicko-augsburskiego, a także rodzina zmarłego biskupa.

 

– Przeniesienie jego doczesnych szczątków do krypty w katedrze polowej i drugi pogrzeb stają się okazją, aby jeszcze raz przeczytać księgę życia tego niezwykłego człowieka i wybitnego pasterza, odkryć jego dokonania, zdumieć się i zachwycić pełną oddania i poświęcenia służbą – mówił w homilii bp  Guzdek. Zaznaczył, że wielu bohaterów w historii naszego kraju miało dwa pogrzeby: pierwszy skromny, często w ukryciu lub z dala od ojczyzny oraz drugi, gdy „wydobywane wówczas z ziemi doczesne szczątki, jak drogocenny diament przenoszono do narodowego panteonu, do miejsca uznanego za godne spoczynku świętego lub narodowego bohatera”. Podobnie stało się z abp. S. Gallem, który przez 75 lat spoczywał na Powązkach „szerzej nieznany a nawet nieco zapomniany”.

 

Ordynariusz polowy z lat 1918-1933 oraz biskup pomocniczy archidiecezji warszawskiej i administrator apostolski archidiecezji, został ekshumowany 29 stycznia br. z grobowca rodzinnego na Cmentarzu Powązkowskim. Decyzja o przeniesieniu doczesnych szczątków zmarłego w 1942 r. duchownego, była związana z 100. rocznicą jego konsekracji biskupiej w 1918 r. oraz z 100. rocznicą powstania ordynariatu polowego w 1919 r.

 

***

 

Stanisław Gall urodził się 21 kwietnia 1865 r. w Warszawie. Studiował w latach 1880–1883 w seminarium duchownym w Warszawie, następnie w latach 1883–1887 w Rzymie filozofię, teologię i prawo kanoniczne. W 1887 r. obronił doktorat z filozofii. Święcenia kapłańskie przyjął w Warszawie 29 czerwca 1887 r. Po święceniach pełnił posługę duszpasterską na Służewie. W 1889 r. został profesorem liturgiki i filozofii warszawskiego seminarium duchownego, następnie wicerektorem seminarium. W 1910 r. mianowano go rektorem seminarium.

 

29 lipca 1918 r. papież Benedykt XV mianował go biskupem pomocniczym archidiecezji warszawskiej i biskupem tytularnym Halikarnasu. Sakrę biskupią przyjął w archikatedrze św. Jana Chrzciciela 17 listopada 1918 r. z rąk abp. Aleksandra Kakowskiego, metropolity warszawskiego.

 

5 lutego 1919 r. został mianowany przez papieża Benedykta XV biskupem polowym Wojsk Polskich. Równocześnie otrzymał stopień generała porucznika (zmieniony w 1922 r. na generała dywizji). Rządy w diecezji objął 21 lutego 1919 r. Odegrał kluczową rolę w organizacji i funkcjonowaniu duszpasterstwa wojskowego podczas wojny polsko-bolszewickiej. Zorganizował kurię biskupią oraz sieć duszpasterstwa wojskowego.

 

Po przewrocie majowym 1926 r. począł krytycznie odnosić się do władz państwowych i Józefa Piłsudskiego. W 1932 r. bp Gall złożył rezygnację z funkcji biskupa polowego, a w styczniu 1933 r. przeszedł w stan spoczynku jako generał dywizji Wojska Polskiego.

 

Po rezygnacji z funkcji biskupa polowego został mianowany 16 lutego 1933 r. przez Piusa XI tytularnym arcybiskupem Karpathos i pełnił posługę duszpasterską w archidiecezji warszawskiej, w której do 1939 r. był wikariuszem generalnym. W styczniu 1939 r., po śmierci kard. Aleksandra Kakowskiego, został wybrany wikariuszem kapitulnym – tymczasowym rządcą archidiecezji. 6 stycznia 1940 r. mianowany został przez papieża Piusa XII administratorem apostolskim archidiecezji warszawskiej.

 

Abp Gall zachowywał w okresie okupacji bezkompromisową postawę wobec Niemców. Informował Watykan o sytuacji w kraju i zbrodniach popełnianych przez okupanta. Zmarł 11 września 1942 r. w Warszawie. Pochowany został w grobie rodzinnym na Cmentarzu Powązkowskim.

 

We wrześniu 2017 r. w związku z 75. rocznicą śmierci abp. Galla, przypadającą w tym roku setną rocznicą konsekracji biskupiej i przyszłoroczną setną rocznicą ustanowienia biskupstwa polowego, ordynariusz wojskowy bp Józef Guzdek rozpoczął starania o złożenie szczątków abp. Galla w krypcie katedry polowej. Ordynariat Polowy chciał w ten sposób nawiązać do tradycji pochówków biskupich w ich katedrach.

 

Po uzyskaniu zgody kard. Kazimierza Nycza i odpowiednich instytucji, 29 stycznia br. odbyła się ekshumacja abp. Stanisława Galla z udziałem przedstawicieli archidiecezji warszawskiej i ordynariatu polowego.

 

Abp Stanisław Gall spocznie w krypcie znajdującej się w podziemiach katedry polowej obok bp. Władysława Bandurskiego, honorowego kapelana Pierwszej Brygady Legionów Polskich i bp. Tadeusza Płoskiego, biskupa polowego WP w latach 2004–2010.