Panowanie nad przestrzenią

Warto uświadomić sobie w tym miejscu, że panowanie aniołów nad przestrzenią jest całkowite. Jest to prosta konsekwencja doskonałego panowania aniołów nad materią w ogóle. To znaczy, że nie ma dla nich znaczenia, jak bardzo odległe od siebie są początek i koniec ruchu. Obojętnie, czy są to metry, czy lata świetlne zawsze poruszanie się przebiega w ten sam sposób: anioł przestaje być obecny w jednym miejscu i zaczyna być obecny w drugim.

Możnaby jednak w tym miejscu zadać pytanie, czy nasz anioł stróż, który strzegąc nas jest przy nas obecny, po prostu czeka, aż znajdziemy się w miejscu, do którego zdążamy, aby móc momentalnie znaleźć się przy nas? Otóż, całkowite panowanie nad prawami fizyki i przestrzenią oznacza, że anioł może, jeśli chce, podlegać tym prawom. Może więc wybrać kiedy jego ruch będzie ciągły, a kiedy nieciągły[3]. Jeśli więc nasz anioł stróż opiekuje się nami może być przy nas nieustannie w każdej chwili.

Skrzydła aniołów

Zauważmy, że panowanie aniołów nad przestrzenią bardziej spekulatywnie sformułowane przez św. Tomasza, zawsze towarzyszyło ludzkim przekonaniom na temat natury niebieskich duchów. Już od starożytności miejscem, w którym najczęściej umieszczano aniołów była sfera powietrza, która nie tylko była częścią świata, w której przebywali, ale także była sferą, którą oni władali. Już niektórzy z Ojców Kościoła uważali, że aniołowie szczególnie są odpowiedzialni za kierowanie wiatrami, burzami i tym wszystkim, co dzieje się w atmosferze[4].

Dodajmy jeszcze, że panowanie aniołów nad przestrzenią wyrażane jest także w sztuce. Ich niezależność od praw fizyki, zwłaszcza grawitacji, i całkowicie dowolne przemieszczanie się, jest wyrażane po prostu przez dodanie im skrzydeł, które człowiekowi zawsze kojarzą się z wolnością i swobodą poruszania się. Skrzydła aniołów stały się atrybutem, który najczęściej pozwala nam rozpoznać wyrzeźbioną czy namalowaną postać właśnie jako anioła.

Pragnienie czy pokusa?

Wróćmy jednak do pytania, które zadaliśmy na początku naszych rozważań. Czy ruch aniołów, niezależny od ograniczeń przestrzeni, nie przypomina teleportacji z naszych marzeń, które przybierają konkretne kształty w książkach czy filmach? Nie sposób nie zauważyć, że takie panowanie nad przestrzenią może być postrzegane zarówno jako wyraz naszych ukrytych pragnień, ale także jako pokusa. Wydaje mi się, że panowanie nad siłami przyrody jest jedną z podstawowych pokus, jakie zły duch podsuwa człowiekowi. Nie chodzi tutaj o panowanie poprzez wykorzystywanie możliwości ludzkiego rozumu, czyli na przykład posługiwanie się samochodem zamiast poruszania się pieszo. Chodzi o takie panowanie nad przyrodą, które oznaczałoby, że człowiek czyni coś, co jest całkowicie ponad jego naturalnymi możliwościami. Warto tutaj zauważyć, że kiedy pod postacią węża zły duch kusił pierwszych ludzi mówił: Będziecie tak jak Bóg (Rdz 3,5). Ale tak naprawdę kusi człowieka tylko tym, co jest właściwe jego własnej naturze, a co dla człowieka wydaje się cudowne i nieosiągalne. Kusi więc między innymi możliwością panowania nad siłami przyrody przez panowanie nad przestrzenią. Człowiek więc zaczyna wierzyć, że możliwe jest to, co nie leży w ludzkiej naturze, czyli, że stanie się on nadczłowiekiem – kimś o nadludzkich możliwościach.

Jeżeli ujmiemy w tym aspekcie naukę o poruszaniu się aniołów, to będzie to jeszcze jeden przykład sytuacji, w której rzetelna wiedza na temat anielskiego świata przestawiona przez św. Tomasza, pomoże nam odkryć nie tylko nasze ukryte pragnienia, ale także sposób, w jaki jesteśmy kuszeni przez złe duchy.

Ks. Tomasz Stępień

Przypisy:

[1] Por. ST I, q.53, a.3, co.
[2] ST I, q.53, a.3, co: Huiusmodi autem contactus non est necessarium esse continuos.
[3] ST I, q.53, a.4, co: Wyżej powiedzieliśmy, że ruch lokalny anioła może być ciągły i nieciągły.
[4] Por. na przykład, Epifaniusz z Salaminy, De mensuris et ponderibus, 22, PG 43, 276 B-C.