Ten brak zaufania ujawni się z mocą w lęku przed Ezawem, który wyrusza na spotkanie Jakuba z czterystu ludźmi. "Jakub przeraził się tak bardzo, że aż mu się serce ścisnęło" (Rdz 32,8). Powrót do realnej historii swojego życia, do relacji z bratem Ezawem, którego Jakub oszukał i skrzywdził, okazał się skrajnie trudny. "Przerażenie", "ściśnięte serce" oddają stan ducha Jakuba, który czuje się bezradny i wydany na łaskę swego brata. Dopiero w takiej sytuacji, po wyczerpaniu się ludzkiej roztropności, która kazała Jakubowi podzielić swoich ludzi na dwa obozy, zrodziła się w jego sercu modlitwa skierowana do Boga Abrahama, Boga Izaaka, ale też Boga, którego Jakub spotykał dotychczas jedynie w snach: "Panie, który mi nakazałeś: Wróć do twego kraju rodzinnego, (...) racz (...) wybawić mnie z rąk brata mego, Ezawa, gdyż lękam się go, aby gdy przyjdzie, nie zabił mnie i matek z dziećmi. Wszakże Tyś powiedział: Będę ci świadczył dobro" (Rdz 32,10.12-13). Po raz pierwszy czytamy o tym, że Jakub mówi do swojego Boga, odwołuje się do Bożych słów, które jednak zapadły gdzieś w głębi jego serca, słów, które żyją i mówią o przychylności Boga z Betel. Pan Bóg nie odpowiada Jakubowi od razu - jakby chciał sprawdzić, czy wytrwa on w swojej modlitwie i w swoim zaufaniu. I rzeczywiście, serce Jakuba było wtedy miejscem ogromnego zmagania o wiarę i zaufanie do Boga z Betel, Boga znanego do tej pory jedynie ze snów. Zmaganie to nie pozwoliło Jakubowi zasnąć: "postanowił spędzić noc w obozowisku. Ale jeszcze tej nocy wstał i zabrawszy obie swe żony, dwie ich niewolnice i jedenaścioro dzieci, przeprawił się przez bród potoku Jabbok. A gdy ich przeprawił przez ten potok, przeniósł również na drugi brzeg to, co posia­dał" (Rdz 32,22-24). Potem wrócił do pustego obozowiska i pozostał sam jeden - jakby czekał na odpowiedź Boga na swoją modlitwę...

Od lectio do meditatio – "Jakie masz imię?"

Tekst natchniony opisujący walkę Jakuba z Bogiem skutecznie wymyka się jednej czy jednoznacznej interpretacji [2]. Należy do tekstów szczególnie wyrabiających w nas pokorę w kontakcie ze słowem Boga, które zawsze przekracza ludzkie interpretacje. Praktyka lectio divina uczy zachowania wierności wobec samego tekstu słowa, a więc uważnego czytania bez "nakładania" na tekst natchniony subiektywnych interpretacji, wyrabia też zgodę na to, że "nie wypijemy źródła" - w swoim konta­kcie ze słowem nie dojdziemy do wszystkich znaczeń zawartych w słowie żywym. Co zatem w samym tekście opisu walki Jakuba z Bogiem przyku­wa naszą uwagę?

Uderza nas, że nie znamy imienia przeciwnika Jakuba, tekst bowiem mówi o nim bardzo ogólnie: isz - "ktoś" lub "mąż", "mężczyzna". Na poziomie samego tekstu zmaganie isz z Jakubem ma charakter fizycznej walki, toczącej się na jawie, nie we śnie, walki niemal wyrównanej, która trwała przez znaczną część nocy, aż "do wschodu jutrzenki" (Rdz 32,25). Przeciwnik nie mógł Jakuba pokonać i dlatego "dotknął jego stawu biodrowego i wywichnął Jakubowi ten staw" (Rdz 32,26). Pod koniec walki isz prosi Jakuba: "Puść mnie, bo już wschodzi zorza!" (Rdz 32,27). Jakub stawia jednak warunek: "Nie puszczę cię, dopóki mi nie pobłogosławisz!" (Rdz 32,27). Przeciwnik Jakuba zadaje wtedy pytanie: "Jakie masz imię?", a po usłyszeniu imienia mówi: "Odtąd nie będziesz się zwał Jakub, lecz Izrael, bo walczyłeś z Bogiem i z ludźmi i zwyciężyłeś" (Rdz 32,28-29). Nowe imię Jakuba tłumaczy się najczęściej jako "ten, który walczył z Bogiem". Partykuła El z pewnością wskazuje na imię Boga, etymologia pierwszego członu nowego imienia Jakuba już taka jednoznaczna nie jest: może wskazywać na czasowniki "walczyć" lub "być mocnym", ale też na inne: "trwać", "jaśnieć", "oświecać", "być szczęśliwym" czy "leczyć". Po usłyszeniu nowego imienia Jakub chce poznać imię swojego przeciwnika, ale ten odmawia, zostawia natomiast Jakubowi swoje błogosławieństwo: "i pobłogosławił go na owym miejscu" (Rdz 32,30). Opis zmagania z isz kończy się zdaniem, które potwierdza realność walki i rany, którą Jakub z niej wyniósł: "Słońce już wschodziło, gdy Jakub przechodził przez Penuel, utykając na nogę" (Rdz 32,32). Utykanie na nogę wydaje się trwałe, ma więc pozostać przypadłością Ja­kuba do końca jego życia.

Uważna lectio tekstu natchnionego sprawia, że zaczyna on rodzić w na­szym sercu odczucia, poruszenia, i w ten sposób słowo przybliża się do historii naszego życia. Spontanicznie w modlitwie przechodzimy wtedy do meditatio, nadając tekstowi określoną interpretację, taką, jaka pod działaniem Ducha Świętego kształtuje się w naszym sercu. Nie jest ona oderwana od samego tekstu słowa Bożego - raczej je ukierunkowuje i spra­wia, że pewne miejsca w tekście stają się dla nas ważne, ponieważ to one właśnie rzucają światło na historię naszego życia i powołania.