Ludzie żyją w określonej kulturze, posługują się pewnym kodem kulturowym, ale coraz częściej go nie rozumieją. Trzeba zadać pytanie, na ile człowiek, który funkcjonuje w świecie kulturowo chrześcijańskim, zdaje sobie sprawę, że jest ochrzczony i co to dla niego osobiście znaczy. Jeśli nie ma tej świadomości, to znów pojawia się niebezpieczeństwo ideologizacji religii.  Z ks. abp. Grzegorzem Rysiem, historykiem Kościoła, rozmawia Sławomir Rusin.

Jesteśmy młodymi ludźmi. Za jakiś czas będziemy chcieli założyć rodziny, albo już o tym myślimy. Czy zdajemy sobie sprawę z tego, że spoczywa na nas ogromna odpowiedzialność? Rodzina Bogiem silna staje się siłą człowieka i całego narodu. Jest wspólnotą świętą. Jest komunią osób zjednoczonych miłością – tak o rodzinie mówił Jan Paweł II.

Święta Edyta Stein była jedną z najwybitniejszych osobistości europejskiej elity filozoficznej i kulturalnej XX wieku. Bezkompromisowe poszukiwanie prawdy z głębokiego ateizmu doprowadziło ją na wyżyny świętości. Zginęła śmiercią męczeńską w KL Auschwitz w 1942 r. Została kanonizowana w 1998 r. i ogłoszona patronką Europy przez Jana Pawła II.

Maryja początkowo wzywa otaczających Ją ludzi do współczucia, zrozumienia i współuczestnictwa w cierpieniu. Następnie ze słowami pełnymi czułości zwraca się do Syna, chcąc w ostatniej chwili Jego życia zbliżyć się do Niego i ulżyć Mu w męce.

Prawdę o nierozerwalności ważnie zawartego małżeństwa znajdziemy w Nowym Testamencie powtórzoną aż pięć razy. Dlaczego Bogu tak bardzo zależy na poważnym traktowaniu małżeńskiej przysięgi? Wydaje się, że życie chrześcijan i głoszenie Dobrej Nowiny byłyby zdecydowanie prostsze, gdyby nie wymóg tego, że zawarcie ponownego związku za życia współmałżonka jest grzechem ciężkim.

Minimum formy, maksimum treści – oto postulat w odniesieniu do funkcjonowania Kościoła dziś. Żadnego triumfalizmu, żadnego Bizancjum. Minimum struktur, maksimum ducha – Ducha Świętego. Prawdziwy Kościół to wiara ludzi, modlitwa, altruistyczny styl życia. Taką budowlę ma wznosić każdy ochrzczony – niewidzialną, nadprzyrodzoną, której fundamentem jest Chrystus. Chodzi o relację z Nim, a nie kult.

Stojąca za Drogą krzyżową i Gorzkimi żalami wielowiekowa tradycja to niewystarczający argument za kultywowaniem tych tradycyjnych form pobożności. Jak dziś przeżywać nabożeństwa pasyjne? Obie celebracje sięgają swymi początkami bardzo odległych czasów. Zwłaszcza nabożeństwo Drogi krzyżowej, które może szczycić się pochodzeniem bezpośrednio od istniejącego już w starożytności zwyczaju odwiedzania miejsc w Jerozolimie, związanych z męką i śmiercią Jezusa Chrystusa.

Podobnie jak tydzień ma swój początek i szczyt w obchodzeniu Dnia Pańskiego, tak najważniejszy czas roku liturgicznego jaśnieje w świętym, paschalnym Triduum Męki i Zmartwychwstania Pańskiego. Do wielkich wydarzeń potrzeba wielkich przygotowań. Największe święta chrześcijańskie wymagają też od nas czasu i nastrojenia naszych serc. Dlatego w swej mądrości Kościół daje nam czas 40 dniowego przygotowania.

Wynagrodzenie znajduje się w centrum historii zbawienia, a najgłębszą wartością Chrystusowego wynagrodzenia jest dokonane przez Niego odkupienie. Dzięki wynagrodzeniu jesteśmy włączeni do wspólnoty z Jezusem w dziele odkupienia. W ten sposób pojednani z Bogiem i z braćmi możemy razem z Jezusem przyczyniać się do naprawienia nieporządku w świecie i w naszym osobistym życiu. Wynagrodzenie jest więc zarówno dziełem Bożym, jak i dziełem ludzkim, polegającym na osobistej współpracy z Bogiem, czego wyraźnym znakiem jest nawrócenie człowieka i podjęta przez niego pokuta.

W Starym Testamencie przez konsekrację rozumiano to, że dana osoba, miejsce, przedmiot czy budowla, na polecenie Boga zostawały wyłączone z codziennego użytku i przeznaczone na Jego służbę. Konsekracji dokonywano przez namaszczenie. Namaszczenie osoby kapłana, proroka czy króla było elementem uroczystej ceremonii często połączonej z wprowadzeniem na urząd. Dokonywało się w znaku polania olejem i było symbolem trwałej więzi z Bogiem.