Wizerunki Matki Boskiej Częstochowskiej należą do najpopularniejszych polskich obrazów świętych. Na przestrzeni wieków malowane były na różnym poziomie artystycznym, stąd zdobią zarówno ołtarze w kościołach jak i małe przydrożne kapliczki.

Dziś chcemy zaprezentować niezwykły wizerunek Królowej Polski. Związany jest z kulturą bamberską w Wielkopolsce. Kim byli i są Bambrowie? To osadnicy niemieccy z frankońskiego Bambergu, którzy za sprawą biskupa Szembeka zostali zaproszeni aby osiedlić się w opustoszałych po wojnie północnej podpoznańskich wsiach. Jedynym warunkiem dla osadników było, zgodnie z nakazem Augusta II Mocnego z 1710, wyznanie rzymskokatolickie. Pierwsi osadnicy przybyli do Polski już w 1719, a koleje fale migracyjne były aż do 1753 roku. Według różnych szacunków nowych przybyszów było od 500 do nawet 900 osób. Z racji pochodzenia nazywano ich potocznie Bambrami.

Przybysze jako ludzie głęboko wierzący pragnęli uczęszczać do kościoła, a każda wieś miała swoją parafię. We wszystkich kościołach kazania i sakramenty były udzielane w języku polskim, a więc znajomość języka polskiego była im niezbędna. Tak więc Kościół, wspólnota wyznania, był tą pierwszą, najważniejszą płaszczyzną szybkiej polonizacji Bambrów. Potomkowie osadników z Bambergu coraz silniej utożsamiali się z polskością. Niektóre rodziny spolonizowały się już na początku XIX w.

Właścicielami prezentowanego obrazu była rodzina Pflaumów ze wsi Wilda pod Poznaniem (obecnie dzielnica Poznania). Przodkowie rodziny Pflaumów przybyli wraz z 14 innymi rodzinami do wsi Wilda w okolicy 1747 r. Dzięki zapiskom rodzinnym znamy imiona przodków rodziny: Wawrzyna i Magdaleny oraz Johana i Barbary Pflaumów. Prezentowany obraz należał do Floriana i Marianny Pflaumów. Bamberski obraz Matki Boskiej Częstochowskiej jest typowym obrazem malowanym w jednym z warsztatów częstochowskich w XIX w.

Na uwagę zasługuje jednak sposób w jaki obraz został później ręcznie ozdobiony przez rodzinę Pflaumów w stylu bamberskim. Na całej powierzchni obrazu, oprócz twarzy i rąk, niczym zdobna „sukienka” poprzyklejano powycinane sreberka, kwiatki, krzyżyki i inne ozdoby. W żadnej innej kulturze nie spotkamy tego typu zdobień. Dekoracja nawiązuje do niezwykle barwnych strojów i kwiecistych nakryć głowy bamberek. Możemy je podziwiać do dnia dzisiejszego podczas corocznych procesji Bożego Ciała, gdzie prezentowane są oryginalne stroje i zwyczaje polskich Bambrów.

tekst: Marcin Błaszczyk
www.archidiecezja.lodz.pl