Środki propagandy

Należą do nich stereotyp, mit, plotka i kamuflaż.

Stereotyp to gotowa forma myślenia jako kategoria przekonań, pełni wielorakie funkcje w życiu społecznym jako nośnik kultury współtwórca opinii publicznej. Stereotyp zniekształca obraz rzeczywistości, zawęża myślenie, prowadzi do niechęci i uprzedzeń, utrudnia gruntowne pobieranie wiedzy.

Mit jest bardziej złożonym środkiem. Idzie tu o mit "współczesny", "społeczny", "polityczny". Mit to pogląd, który nieistniejącym wydarzeniom i zjawiskom nadaje pozory niewzruszonej prawdy. Mity są trudne do wykrycia, ponieważ stanowią w wysokim stopniu "upozorowaną naturalność". Czynnikiem przyczyniającym się do budowania mitów są sondaże.

Plotka to potajemnie przekazywana informacja, działająca na niekorzyść kogoś trzeciego. Jej celem jest skompromitowanie konkretnej osoby, ugrupowania, instytucji, partii itp., a w dalszej konsekwencji do ograniczenia, a nawet zaprzestania prowadzonej przez nią działalności lub do utraty dobrej opinii i autorytetu.

Kamuflaż w technikach propagandowych wręcz "z natury" nie rzuca się w oczy. Jest on bowiem czynnością maskowania się, która ma na celu wprowadzenie innych ludzi w błąd. Terminem kamuflaż obejmuje się też niektóre postacie kłamstwa i fałszerstwa propagandowego, dezinformacji.

Zasady propagandy

Zasady te określają, jak powinno przebiegać stosowanie środków propagandy. Jedne z nich podkreślają rozumienie treści propagandowych, inne zaś akcentują stronę perswazyjną tych treści.

Zasada zrozumiałości, która zobowiązuje do klarowności i prostoty języka.
Zasada stopniowania, dozowania, nazywana "taktyką małych kroków" albo "metodą salami" - propaganda jest wsączona w świadomość jednostki lub społeczeństwa.
Zasada wiarygodności, zgodności treści z wiedzą społeczeństwa.
Zasada wzbudzania emocji, nawiązywania do tematów i faktów rozniecających w społeczeństwie odpowiednie emocje.
Zasada powszechności działań.
Zasada rzekomej oczywistości.
Zasada niestawiania kropki nad "i".
Zasada atrakcyjności.
Zasada aktualności.
Techniki propagandy

Technika powtarzania, aby treści przekonały adresatów i zapadły głęboko w pamięć.
Technika przemilczania, eliminowanie liczących się idei, zjawisk, faktów, wartości.
Technika selekcji, stronnicze eliminowanie treści prowadzące do skompromitowania przeciwnika ideowego lub politycznego.
Technika nadmiernego uogólniania, rozpowszechniania mitów, np.: "Wszyscy Polacy są tacy", "powszechnie wiadomo".
Technika autorytetu - ktoś wypowiada się, nie mając kompetencji w tej dziedzinie, aby potwierdzić treść propagandową.
Techniki manipulacji:
- fragmentacja, wybiórcze ukazywanie obrazu rzeczywistości, pomijanie pewnych treści, a eksponowanie tych, na których zależy dysponentom manipulacji - prowadzi to do dezorientacji społeczeństwa;
- integracja, zaskarbienie u adresata manipulacji względów to tzw. "wazeliniarz". Są jeszcze znane w propagandzie manipulatorskiej takie techniki, jak: natychmiastowości w informowaniu czy sugestii, oraz technika manipulowania za pośrednictwem podświadomości.
Szczególną siłę oddziaływania w propagandzie wykazują systemy manipulowania:
  system dezintegracji społeczeństwa,
  system kreowania wroga,
  system zatrucia informacyjnego,
  system S-M-S (sensacja, muzyka, seks).
 
Wraz z rozwojem mass mediów zwiększa się ilość i zakres stosowanych w propagandzie mechanizmów, środków, technik i systemów. Są one nieustannie doskonalone i tym bardziej zagrażają wychowaniu.

Zofia Kubińska

LITERATURA:
1. Jan Paweł II, 1982, Encyklika Laborem Exerces, s. 13.
2. Lepa A., 1999, Pedagogika mass mediów, Łódź, Wyd. Archidiecezjalne.
3. Zasępa T., 2001, Notatki z wykładu na temat: Pedagogika mass mediów, KUL.