Kilka lat temu moja siostra, farmaceutka, miała w Wigilię Bożego Narodzenia nocny dyżur w aptece. Nie była szczególnie zmartwiona, rozumiała, że takie poświęcenie jest częścią jej zawodu. Kiedy później rozmawiałyśmy o świętach mówiła, że zdecydowanie najbardziej brakowało jej Pasterki, że fakt, iż nie mogła pójść na tę wyjątkową Mszę św., był dla niej trudniejszy, niż przypuszczała. W wielu rodzinach wspólne wyjście do kościoła na Pasterkę jest najważniejszym świątecznym momentem.

 

Pasterka to uroczysta Msza Święta odprawiana w nocy z 24 na 25 XII, na ogół dokładnie o północy. Czasami, ze względów praktycznych, ta godzina jest przesunięta: bywa tak, że jeden ksiądz musi odprawić Pasterkę w kilku kościołach i dlatego w pierwszym celebruje ją o 22.00. w drugim o godzinę później, a dopiero w trzecim - zgodnie z tradycją - o północy. Swoją nazwę Msza ta zawdzięcza pasterzom, którzy jako pierwsi odwiedzili maleńkiego Jezusa w stajence betlejemskiej. Ubogim chłopom, którzy pilnowali swoich owiec, Anioł z nieba obwieścił przyjście na świat Zbawiciela. Bez wahania udali się oni do miasta Dawidowego, gdzie znaleźli "Dziecię owinięte w pieluszki położone w żłobie". Zgodnie z tradycją Kościoła po raz pierwszy Pasterkę odprawił papież Grzegorz IV w VI w.

 

 

Od połowy VI wieku Kościół rzymski praktykował odprawianie trzech Mszy św. na Boże Narodzenie. Pierwszą z nich była właśnie Pasterka, później odprawiano nabożeństwo o świcie i "w dzień". Ojciec Święty udawał się najpierw o północy do wspaniałej bazyliki dedykowanej macierzyństwu NMP (bazylika S. Maria Maggiore). Istniała tam (już od VI w.) replika groty betlejemskiej w postaci osobnej kaplicy "Oratorium ad praesepe", dobudowanej do bazyliki. Następnie papież w dzień Bożego Narodzenia celebrował drugą swoją Mszę św. z osobnym formularzem i to o treści bożonarodzeniowej. Msza św., celebrowana dziś jako trzecia z kolei, jest historycznie związana z najstarszym formularzem, którego używał papież już od IV wieku w bazylice św. Piotra, o zwykłej wówczas uroczystej porze dnia, czyli o godz. 9. 00.

 

Początkowo tylko papież, a później także biskupi, mieli prawo w uroczystość Bożego Narodzenia intonować hymn "Chwała na wysokości Bogu". Kapłanom zezwolono na ten przywilej dopiero w początkach II tysiąclecia.

 

 

Znany podróżnik Wojciech Cejrowski opisał kiedyś najpiękniejszą Pasterkę, w jakiej dane mu było uczestniczyć. Pewnego roku spędzał Boże Narodzenie w Acapulco i tam udał się o północy do kościoła. Okazało się, że wśród miejscowej ludności panuje zwyczaj, aby na Pasterkę przynieść noworodka (musi to być pierworodny syn). Zdarza się, że kilka kobiet konkuruje o ten przywilej, każda chce zdążyć urodzić na tyle wcześnie w Wigilię, żeby odzyskać siły i przyjść z dzieckiem do kościoła.

 

Msza św. trwa długo - wielokrotnie przerywa ją płacz dziecka. Kapłan robi wówczas przerwę w liturgii, wierni śpiewają kolędy-kołysanki, matka kołysze dziecko albo karmi je piersią. W kilka dni później, w święto Chrztu Pańskiego, takiego noworodka chrzci się hucznie i nadaje się mu imię Jezus.