Po refleksji dotyczącej priorytetów apostolskich ad intra instytutów życia konsekrowanego w Polsce (patrz część 1) – ukazanych w dokumencie: Idziemy naprzód z nadzieją. Życie konsekrowane w Polsce na początku nowego tysiąclecia(*1) - podejmijmy analizę priorytetów apostolskich ad extra. Według dokumentu priorytetami działalności apostolskiej ad extra instytutów życia konsekrowanego w Polsce są: bycie dla innych z wyobraźnią miłosierdzia, duszpasterstwo parafialne, posługa w sanktuariach, misje ludowe, misje zagraniczne, komunia ze świeckimi, działalność na polu edukacji, służba życiu, świat mediów, podejmowanie wielkich dialogów.

 

 

Osoby konsekrowane – z natury rzeczy – służą przede wszystkim najuboższym i najbardziej potrzebującym. Instytuty – zarówno męskie, jak i żeńskie – poprzez duchowe i materialne dzieła miłosierdzia uczestniczą w posłudze pasterskiej Kościoła i oddają najrozmaitsze usługi ludziom(2). Wiele zgromadzeń działających w Polsce powołanych jest charyzmatem założycielskim do służby ubogim, chorym, niepełnosprawnym, słabym, zepchniętym na margines. Świadectwo miłosierdzia jest bardzo oczekiwane i zarazem najbardziej wiarygodne w oczach wielu współczesnych. Istnieje potrzeba umiejętności rozpoznawania zadań poszczególnych wspólnot i osób. Szczególnie w dzisiejszych czasach potrzebna jest nowa wyobraźnia miłosierdzia, której przejawem będzie nie tyle i nie tylko skuteczność pomocy, ale zdolność bycia bliźnim dla cierpiącego człowieka, solidaryzowanie się z nim, tak by gest pomocy nie był odczuwany jako poniżająca jałmużna, lecz jako świadectwo braterskiej wspólnoty dóbr. Wyobraźnia miłosierdzia ma wyznaczać program duszpasterski Kościoła w Polsce, zaś orędzie o Bożym miłosierdziu zawsze ma znajdywać odbicie w dziełach ludzi(3).

 

Według dokumentu celem wyobraźni miłosierdzia jest stworzenie sytuacji, aby ubodzy czuli się w obecności osób konsekrowanych jak u siebie w domu. Istnieje potrzeba refleksji nie tylko nad sposobami niesienia pomocy ludziom ubogim, ale również nad przyczynami ich ubóstwa i marginalizacji. Nie wystarcza pomoc, trzeba wykorzenić przyczynę, z której bierze początek dana bieda. Obok wyobraźni miłosierdzia potrzebna jest jeszcze twórcza wierność i apostolska kreatywność(4).

 

Działalność opiekuńcza czy charytatywna nie może być celem samym dla siebie, natomiast jasną i wyraźną powinna być religijna motywacja służby bliźnim i podejmowanie odpowiedzialności za innych. Udzielając pomocy powinno się stworzyć okazję do bliższego poznania Boga. Aktywność osób konsekrowanych nie może stać się aktywizmem, a zaangażowanie na rzecz innych zwykłym społecznikostwem. Te działania muszą znajdować swe dopełnienie i zarazem źródło w modlitwie i kontemplacji. Liczne i rozległe są pola, na których potrzebne jest dziś zaangażowanie konsekrowanych rozumiane jako wyrażenie miłości Boga w konkretnych formach ludzkiej solidarności(5). Doniosłą dla apostolstwa osób konsekrowanych w Kościele jest wrażliwość na potrzeby i cierpienia człowieka, która tak jawnie i przejmująco okazuje się w świecie.

 

 

W okresie stalinowskim zakony męskie w Polsce były pozbawienie możliwości pracy zgodnej z własnym charyzmatem, a zostały wtłoczenie w schemat pracy parafialnej. Po roku 1989 niektóre zakony zaczęły oddawać parafie, inne natomiast wpisały duszpasterstwo parafialne w rejestr swoich apostolatów(6). Duszpasterstwo parafialne dla wielu zgromadzeń zakonnych jest misją przechodnią, na pewien czas, stanowiącą fragment całości apostolatu. Parafia prowadzona przez zakonników realizuje pastoralne cele i zadania Kościoła partykularnego oraz uczestniczy w priorytetach apostolskich zakonu. Jednak powinno się preferować te parafie, które pozwalają zakonnikom żyć we wspólnocie i wyrażać własny charyzmat.