23 maja rodzina franciszkańska przeżywa liturgiczne święto - rocznicę poświęcenia Bazyliki św. Franciszka z Asyżu.

 

Bazylika ta, w której spoczywają relikwie św. Franciszka z Asyżu (1182-1226), została konsekrowana przez papieża Innocentego IV, 25 maja 1253 roku. Jest ona „głową i matką” wszystkich kościołów franciszkańskich. Stanowi także symbol jedności całej rodziny franciszkańskiej, do której należą trzy zakony: franciszkanie (pierwszy), klaryski (drugi) oraz franciszkanie świeccy (trzeci).

 

25 marca 1754 roku papież Benedykt XIV nadał jej tytuł bazyliki patriarchalnej oraz kaplicy papieskiej. Podnosząc do godności bazyliki większej, jednocześnie włączył ją do grona świątyń o największej randze w całym Kościele. Oprócz bazyliki asyskiej, tymi wyjątkowymi świątyniami są bazyliki rzymskie: Najświętszego Zbawiciela na Lateranie, św. Piotra na Watykanie, św. Pawła za Murami, Matki Bożej Większej, św. Wawrzyńca za Murami oraz druga asyska - Bazylika Matki Bożej Anielskiej (Porcjunkula).

 

Św. Franciszek zmarł w sobotę, 3 października 1226 roku. Następnego dnia jego ciało pochowano w kościele św. Jerzego w Asyżu. 17 lipca 1228 roku, dzień po kanonizacji św. Franciszka, papież Grzegorz IX, świadek jego życia, poświęcił kamień węgielny pod świątynię, w której miało spocząć ciało Biedaczyny. Obok tego pomnika materialnego, Grzegorz IX wzniósł także pomnik literacki ku czci swego przyjaciela. Polecił on Tomaszowi z Celano napisać biografię Biedaczyny, która nosi tytuł „Życiorys pierwszy św. Franciszka”.

 

Bazylika św. Franciszka została zbudowana na terenie, który od 1228 roku jest własnością Watykanu. Zaledwie dwa lata trwała budowa kościoła dolnego, tutaj 25 maja 1230 roku przeniesiono ciało św. Franciszka z kościoła św. Jerzego i pochowano je w krypcie pod głównym ołtarzem. W 1239 roku zakończono prace nad wznoszeniem bazyliki, klasztoru i dzwonnicy.

 

Najważniejszym miejscem w kościele dolnym jest krypta, w której znajduje się kaplica grobu św. Franciszka. Relikwie Biedaczyny spoczywają w wykutej w skale kolumnie, otoczonej ozdobną kratą. Wokół kolumny w niszach znajdują się groby czterech braci i pierwszych towarzyszy św. Franciszka: bł. Leona, Masseo, Anioła i Rufina.

 

Klasztor franciszkański, zwany konwentem (we Włoszech - Sacro Convento), był rozbudowywany w wiekach XIV i XV. Dwupoziomową bazylikę, zbudowaną w stylu gotycko-romańskim, zaprojektował franciszkański architekt Eliasz Buonbarone. Prace nad upiększaniem budowli trwały wiele lat. Niezwykle cenne są w niej freski autorstwa mistrzów czterech szkół malarskich: pizańksiej - Giunta Pisano, Maestro di San Francisco; florenckiej - Cimabue, Giotto; rzymskiej - Jacopo Torritti, Pietro Cavallini, Filippo Rusuti oraz sieneńskiej - Pietro Lorenzetti, Simone Martini.