Typowe dla ponowoczesności podporządkowanie myślenia, a nawet badań naukowych celom politycznym, ekonomicznym i ideologicznym nie byłoby możliwe bez wyraźnego obniżenia poziomu moralności w dziedzinie życia intelektualnego w ostatnich kilku dziesięcioleciach. W komunizmie wielu intelektualistów poddawało się demoralizacji, prowadząc badania „naukowe” czy głosząc poglądy zgodne z oczekiwaniami partii komunistycznej. Obecnie wielu intelektualistów podporządkowuje się oczekiwaniom i wymaganiom sponsora politycznego, finansowego czy medialnego. Najwięcej szkód w społeczeństwie mogą wyrządzić właśnie ludzie inteligentni, którym brak podstawowych wartości moralnych i którzy nie są ludźmi prawego sumienia.  

 

Kryzys myślenia i ucieczka od rzeczywistości wynika nie tylko z nierealistycznych, ideologicznych założeń, na których opiera się ponowoczesność, z nacisków politycznych i ekonomicznych czy z kryzysu moralnego znacznej grupy intelektualistów. Kryzys myślenia i ucieczka w świat subiektywizmu jest też wynikiem tchórzostwa współczesnego człowieka wobec prawdy. To tchórzostwo wynika z faktu, że istnieje bezpośredni związek między jakością myślenia a jakością postępowania danego człowieka. Im bardziej jest ktoś niedojrzały w postępowaniu, tym bardziej staje się stronniczy w myśleniu. Istnieje zatem ścisły związek między moralnością a racjonalnością.

 

Ponowoczesność ucieka od faktu, że im większy kryzys egzystencjalny przeżywa dany człowiek, tym bardziej boi się on prawdy o sobie i tym bardziej skłonny jest wierzyć, że taka prawda w ogóle nie istnieje. W obliczu poważnego kryzysu życiowego może dojść do sytuacji, w której dany człowiek używa swej zdolności myślenia głównie po to, by oszukiwać samego siebie. W obliczu ideologicznie „poprawnej” ucieczki od rzeczywistości człowiek ponowoczesny zdumiewa się, gdy zaczyna doświadczać, że jednak istnieją jakieś obiektywne fakty, że podstawowe normy moralne czy wartości nie są wytworem czyjejś fantazji, lecz wynikają z obserwacji rzeczywistości i że ludzkie życie nie zależy jedynie od naszych subiektywnych przekonań. Zamiast krytycznej refleksji nad osobistą sytuacją życiową i wyciągania wniosków z własnych błędów ponowoczesność proponuje współczesnemu człowiekowi zmianę sposobu myślenia.

 

Analiza teoretycznych założeń postmodernizmu oraz jego praktycznych skutków uzasadnia wniosek, że jest to system cywilizacyjny i społeczny, który stanowi poważne zagrożenie dla człowieka we wszystkich wymiarach jego życia i aktywności. Jan Paweł II okazał się prorokiem naszych czasów, przestrzegając Europejczyków przed demokracją bez wartości i kulturą bez miłości, bo tego typu splot antywartości i antywięzi prowadzi do tworzenia cywilizacji śmierci.

 

 

Jestem  przekonany, że ideologia ponowoczesności będzie miała dłuższą historię, gdyż opiera się na dwóch filarach, które niełatwo podważyć.
Filar pierwszy to ogromna naiwność wielu ludzi, a filar drugi to równie wielki cynizm niektórych osób i środowisk. Ludzie naiwni przyjmują chętnie ideologię ponowoczesności, gdyż ona obiecuje im prawa bez obowiązków, wychowanie bez stresów, demokrację bez norm moralnych, szczęście bez  miłości, prawdy i odpowiedzialności. W obliczu tego typu obietnicy łatwego szczęścia ludzie naiwni i niedojrzali stają się zupełnie bezkrytyczni.

 

Drugim fundamentem ponowoczesności jest cynizm i przewrotność ludzi z niektórych grup społecznych, którzy promują ponowoczesność jako szczyt postępu i najwyższy przejaw szczęśliwości człowieka. Czynią to z pełną premedytacją, gdyż zdają sobie sprawę z tego, że ludźmi niedojrzałymi i nieszczęśliwymi najłatwiej rządzić i najłatwiej na nich zarobić. Ludzie nieszczęśliwi i bezkrytyczni kupią przecież toksyczne towary i usługi, jak np. alkohol, nikotynę, narkotyk, pornografię, środki antykoncepcyjne, usługi terapeutyczne. Kupią także normalne towary, ale w nadmiernych ilościach, gdyż u ludzi niedojrzałych i nieszczęśliwych łatwo wyrobić sztuczne potrzebyNajważniejszym sposobem ochrony przed zagrożeniami, które niesie postmodernizm, jest roztropne wychowanie młodego pokolenia, czyli pomaganie wychowankom, by uczyli się realistycznie myśleć, odpowiedzialnie kochać i solidnie pracować. Wiele ludzi młodych w naszych czasach obojętnieje na własny los. Wielu wchodzi na drogę uzależnień i rezygnuje z aspiracji do życia w miłości, prawdzie i wolności. W tej sytuacji chrześcijański wychowawca to „samarytanin nadziei”. To ktoś, kto przypomina młodemu człowiekowi, że – będąc osobą stworzoną na obraz i podobieństwo Boga – wymyka się wszelkiemu determinizmowi, zarówno do dobra, jak i do zła. Jego los zależy sposobu spotykania się z samym sobą, z drugim człowiekiem i z Bogiem, od wymagań, a także od wartości, jakimi się kieruje oraz od ideałów, jakie sobie wyznacza.

 

 

Przypisy:
1 - Por. M. Dziewiecki, Wychowanie w dobie ponowoczesności, Kielce 2002, s. 23
2 - Tamże, s. 15