To magia świąt

Kochamy święta Bożego Narodzenia i tęsknimy za nimi przez cały rok. Ich klimat jest niepowtarzalny: nerwowa przedświąteczna krzątanina, domowe zwyczaje i obrzędy, rodzinne spotkanie przy wigilijnym stole (często jedyne w roku), a przede wszystkim radość z narodzin Maleńkiego…
Wprowadzeniem w ten wyjątkowy czas jest Wigilia Bożego Narodzenia. Kto z nas nie ma w pamięci choć jednego szczególnego wigilijnego wieczoru? Biały jak śnieg obrus, pod nim garść sianka, trzask łamanego opłatka, tuzin wyjątkowych potraw, zapach świeżej jedliny… To magia świąt. Tylko od nas zależy, czy nadamy im rodzinny i chrześcijański charakter.

Pismo Święte, sianko i pusty talerz

Pod obrus wkładamy sianko. To typowo chrześcijański zwyczaj, bo Chrystus urodził się w ubogiej stajni na sianie. Na stole powinno się pojawić jedno dodatkowe nakrycie: znak pamięci o naszych zmarłych bliskich i podróżnych, którzy, gdy tego dnia niespodziewanie zapukają do naszych drzwi, otrzymają serdeczną gościnę. "Gość w dom, Bóg w dom"…

Na wigilijnym stole w centralnym miejscu kładziemy opłatek i otwarte Pismo Święte. Biały obrus harmonizuje z bielą opłatka - kolorem symbolizującym światłość, czystość i chwałę.

Postny żur czy grzybowa?

Dzisiaj popularny jest zwyczaj spożywania dwunastu potraw, które symbolizują apostołów i przywodzą nam na myśl zupełnie inną Wieczerzę. Niegdyś o tym, co podawano na wigilijny stół, decydowała tradycja regionalna i zasada, że potrawy powinno się sporządzać ze wszystkiego, co rodzi się w polu, lesie i na łące. W pamiętniku J. U. Niemcewicza znajdujemy krótki opis tego, co podczas wigilijnej wieczerzy spożywano na dworach w dawnej Polsce:
Trzy zupy, migdałowa z rodzynkami, barszcz z uszkami, grzybami i śledziem, kutia dla służących, krążki z chrzanem, karp do polewy, szczupak z szafranem, placuszki z makiem i miodem, okonie z posiekanymi jajami i oliwą itd.

Niewiele się zmieniło od tamtych czasów - w Wigilię stół jest zazwyczaj bogato zastawiony tradycyjnymi postnymi potrawami. Wybór mamy duży, czego przejawem jest choćby zestaw wigilijnych zup: postny żur, zupa grzybowa, barszcz z uszkami albo zupa rybna.

Betlejem - dom chleba

Gdy na niebie pojawia się pierwsza gwiazdka, łamiemy się opłatkiem, składając sobie życzenia miłości, pokoju i pojednania, które przyniosło Dzieciątko narodzone w Betlejem. To nasz, polski zwyczaj, rozpoczynający wieczerzę wigilijną. Dzielimy się opłatkiem na znak wzajemnej życzliwości i komunii duchowej. Wyciągnięta dłoń z okruchem chleba sięga poza rzeczywistość (Z. Kossak).
Warto zaznaczyć, że jeszcze na początku XX stulecia na wsiach łamano się chlebem, co było dalekim echem praktyk starochrześcijańskich. Dziś zastąpił go opłatek, którym dzielimy się m.in. na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy, gdy Chrystus ustanowił Eucharystię, aby swoich uczniów zjednoczyć w miłości.