Żyd i Jahwe

W owych czasach Żydzi cieszyli się niespotykaną w ramach imperium swobodą. Jako jedyny naród w cesarstwie byli zwolnieni od kultu cesarza i od czczenia wielobóstwa. Naród żydowski postrzegano jako nierozerwalnie związany z religią. Tak jak często powszechnie stawia się znak równości pomiędzy Polakiem i katolikiem, tak Żyd musiał być wyznawcą Jahwe. Obowiązywała ich tylko jedna rzecz ustalona w stosownej umowie – powinność modlitwy za cesarza.

Dla Żyda właściwym królem był Bóg, a ziemscy władcy mogli być jedynie jego namiestnikami. Dlatego w ich życiu ogromną rolę odgrywało wszystko to, co było związane z religią: kapłaństwo, prawo mojżeszowe, zapisane w Biblii przepisy społeczne. Dlatego też w życiu społecznym Izraelitów dużą rolę odgrywali faryzeusze, czyli uczeni w prawie. Byli to ludzie bardzo wierzący, stosujący się do nakazów pisma, niestety, często nadmiernie obnoszący się ze swoją wiara.

Drugą znaczącą grupę tworzyli saduceusze, wywodzący się z bogatszej warstwy społeczeństwa. Zarówno jedni i drudzy oczekiwali mesjasza, ziemskiego króla, którego potęga będzie miała zasadniczo ziemski wymiar. Dlatego nie uznawali Jezusa Chrystusa. Trzecią grupą byli esseńczycy, którzy oddzielili się od kapłanów i wyemigrowali na pustynie, na przykład do Qumran, zakładając własną wspólnotę,. Czasami nazywano ich przedchrześcijańskimi chrześcijanami.

W domu rodziców

Rodzice Jezusa żyli w takiej społeczności i zapewne również byli ludźmi bardzo wierzącymi i przestrzegającymi prawa. Byli również bardzo młodzi, bo mężczyzna w ówczesnym Izraelu 18 urodziny musiał traktować jako ostatni dzwonek do żeniaczki. Kobiety wychodziły za mąż w chwili osiągnięcia płciowej dojrzałości. W tym klimacie dziewczynka stawała się kobietą, mając 15, a nawet 14 lat. Ślub poprzedzał okres uregulowanego zwyczajowym prawem rocznego narzeczeństwa. W chwili Zwiastowania Maryja była narzeczoną Józefa.

Na niejednym obrazie przedstawiającym Zwiastowanie Najświętszej Maryi Panny artysta malował piękne wnętrze, pracochłonne mozaiki, drogie dywany i zasłony. Ta nobilitacja przestrzeni, w której poruszała się Matka Boża, jest rzeczą zrozumiałą, ale niezgodna z prawdą.

Domostwa przeciętnych mieszkańców Palestyny wyglądały zgoła inaczej. Te w Nazarecie poznaliśmy dzięki pracy archeologów dosyć dokładnie. Najczęściej były przyczepione do skalnych ścian lub wręcz dosłownie przybierały formę pieczary z przedsionkiem u wejścia. Ściany wznoszono z palonej na słońcu cegły lub z gliny łączonej z trzciną lub słomą. Okna były raczej małe (duże uchodziły za niestosowne) i było ich niewiele, przez co w domu panował mrok. Klepisko zdobiła najpewniej jedynie słomiana mata. Płaski dach, budowany z mieszanki gliny, traw i trzciny, układano na belkach stropowych. Podczas zimowych deszczy porastała go trawa, co dodatkowo go umacniało. W takiej przestrzeni młoda Matka doglądała swojego syna Joszuę. On z kolei przyglądał się jej codziennemu trudowi. Maria na pewno codziennie musiała piec chleb z mąki, którą sama mieliła w domowych kamiennych żarnach. Ciasto przygotowywała zapewne wieczorem, aby przez noc wyrosło.