Ołtarz

Idąc od głównego wejścia, na końcu nawy głównej jest prezbiterium, czyli wyodrębnione architektonicznie miejsce, gdzie stoi ołtarz. Ołtarz to rodzaj stołu, na którym sprawowana jest ofiara eucharystyczna, blat tego stołu bywa nazywany mensą. Zdarza się, że prezbiterium jest oddzielone od nawy balustradą. Niekiedy poszczególne części tej balustrady nazywa się balaskami.
W wielu świątyniach oprócz głównego ołtarza widzimy ołtarze boczne (na przykład "ołtarz Matki Bożej Nieustającej Pomocy", albo "ołtarz świętego Antoniego" czy "ołtarz świętej Teresy od Dzieciątka Jezus").

Na ołtarzu albo obok ołtarza są świece. Świece, czy to olejowe czy wykonane z wosku lub stearyny, są zawsze żywym ogniem (nie mogą być to żarówki elektryczne) - jest to znak żywej, prawdziwej obecności Chrystusa. W Adwencie obok ołtarza stoi świeca wyraźnie większa przystrojona na biało niebiesko, ozdobiona zieloną gałązką - to roratka, znak Matki Bożej, patronki Adwentu. Z kolei podczas Okresu Wielkanocnego obok ołtarza stoi monumentalny paschał - duża świeca z wbitymi granami, to symbole pięciu ran Pana Jezusa. Sam paschał przypomina Chrystusa zmartwychwstałego, zwycięzcę śmierci i grzechu. Paschał się zapala również podczas udzielania chrztu i podczas uroczystości pogrzebowych.

Na ołtarzu jest biały obrus - to znak szczególnej czci dla postaci eucharystycznych: Chleba i Wina, wyraźnie oddzielenie świętych Postaci od zwykłej codzienności.

Obok ołtarza często stawia się kwiaty (poza czasem Adwentu i Wielkiego Postu). Poza ołtarzem w prezbiterium znajduje się miejsce przewodniczenia (miejsce, z którego kapłan prowadzi obrzędy wstępne Mszy Świętej i obrzędy zakończenia) i pulpit, zwany czasem ambonką, skąd lektorzy czytają fragmenty Pisma Świętego, a kantor śpiewa psalm. W starszych kościołach znajdziemy czasem ambonę, czyli podest dla kapłana głoszącego kazanie. Gdy nie było jeszcze nagłośnienia w kościołach, starano się architektonicznie zorganizować warunki, w których wszyscy wierni mogli usłyszeć kaznodzieję. Dlatego też ambona była wyżej, nad ludem, z reguły prowadziło do niej kilka schodków.

Wróćmy jeszcze do prezbiterium. Na stopniach ołtarza stoją dzwonki, czasem gong (pozwolenie na posługiwanie się dzwonkami i gongiem bywa przez młodszych ministrantów traktowane jako wyróżnienie, znak ich doświadczenia - przecież trzeba wiedzieć, kiedy się dzwoni). Dzwonkami wyznaczeni ministranci dają wiernym sygnał, że trzeba uklęknąć albo wstać. Wierni powinni sami zauważyć ten moment, ale może się zdarzyć, że ktoś się "zamodli" (albo po prostu zagapi). W Wielki Czwartek, podczas Mszy Wieczerzy Pańskiej i w Wielki Piątek, podczas Nabożeństwa Męki Pańskiej ministranci używają specjalnych drewnianych kołatek. Przy wyjściu z zakrystii (o niej za chwilę) wisi sygnaturka, dzwonek z szarfą lub ozdobnym sznurem, za który ktoś z asysty liturgicznej ciągnie, gdy kapłan z ministrantami wychodzą do ołtarza.

Na ołtarzu

Podczas Liturgii Mszy Świętej ministranci przynoszą do ołtarza kielich, na którym leży puryfikaterz, patena, palka i korporał, a czasem na tym wszystkim kładzie się jeszcze ozdobny welon w kolorze liturgicznym. Kielich jest wykonany najczęściej z metalu, zawsze musi być pokryty od wewnątrz substancją, która nie koroduje z winem (najczęściej jest to cienka warstwa złota lub srebra, czasem może to być masa perłowa). Puryfikaterz (nazwa pochodzi od łacińskiego słowa puryfico = czyszczę) to element tak zwanej bielizny kielichowej, który służy do czyszczenia kielicha albo puszki (jest to kielich z pokrywką) - naczynia służącego do przechowywania komunikantów, małych hostii, puszka z łaciny bywa też nazywana cyborium). Puryfikaterz wykonany jest z białego płótna, ma wymiary około 40 na 25 cm i jest zaprasowany po złożeniu wzdłuż na trzy części. Patena to metalowy talerzyk, na którym kładzie się hostię (okrągły opłatek, który podczas Mszy Świętej po wypowiedzianej przez kapłana modlitwie przemienia się w sposób cudowny w Ciało Pana Jezusa). Palka to kwadratowy kawałek tekturki obszytej ozdobną tkaniną, kładzie się ją na patenie z hostią, aby hostii nie zwiał podmuch wiatru. Korporał to złożony w kształt kwadratu niewielki biały obrusik (o wymiarach 50x50 cm), który rozkłada się na ołtarzu przed postawieniem na nim kielicha.