Wśród różnych zagadnień liturgicznych, gdy zbliża się kolejny tzw. maryjny miesiąc warto przypomnieć sobie (mam nadzieję, że dla większości z nas jednak przypomnieć, a nie poznać po raz pierwszy) zasady odnowy kultu maryjnego w duchu Vaticaum II. Adhortacja „Marialis cultus” papieża Pawła VI podaje 10 zasad odnowy kultu maryjnego o dużym znaczeniu teologicznym, duszpasterskim i ascetycznym:

Zasada trynitarna

Pobożność maryjna musi posiadać charakter trynitarny, czyli być powiązana z kultem Boga w Trójcy Jedynego. Trzeba pamiętać, że tylko Bóg sam z siebie ma prawo do odbierania czci od wierzących. Oddając cześć Matce Chrystusa chrześcijanin powinien pamiętać, że czci Ją tylko ze względu na Boga, który „uczynił Jej wielkie rzeczy”, jak sama Maryja modliła się w hymnie Magnificat.

Zasada chrystologiczna

Musimy się ze wszystkich sił troszczyć o to, by było więcej Chrystusa w kulcie Maryi. Bóg objawił się w swoim Synu – Jezusie Chrystusie, który jest obiecanym Emmanuelem – Bogiem z nami. W Chrystusie Bóg przyszedł do nas i wśród nas zamieszkał. Stało się to przez udział Maryi w Bożym planie zbawienia. Maryja wszystkie swe przywileje otrzymała ze względu na Jezusa, a Jej życie zostało tak głęboko połączone z życiem Syna, że nie sposób bez Niego Jej zrozumieć.

Zasada pneumatologiczna

Adhortacja zaleca, by w kulcie Maryi podkreślać osobę Ducha Świętego. W samym centrum historii zbawienia nastąpiło spotkanie tych dwóch osób: Ducha Świętego i Służebnicy Pańskiej. Maryja jako żywa świątynia Ducha Świętego zostaje Nim napełniona i staje się Jego świętym narzędziem.

Zasada eklezjologiczna

Nie wolno odłączać Maryi od Kościoła. Maryja stała się pierwszą chrześcijanką i poprzedziła nas na drodze, którą wszyscy pielgrzymujemy. Jest dla nas wzorem wiary, nadziei i miłości, zawierzenia Słowu Boga i bezgranicznego oddania się Chrystusowi. Kult oddawany Maryi musi w swej wewnętrznej treści ukazywać treść eklezjalną. Maryja nie jest ponad Kościołem, lecz w Kościele, do którego należy.

Zasada skrypturystyczna

W kulcie maryjnym winno być więcej Pisma Świętego i wierności Bożemu orędziu. Odnowa kultu maryjnego powinna być niejako podporządkowana odnowie biblijnej, przy czym to podporządkowanie nie może ograniczać się jedynie do korzystania z Biblii, ale ma także polegać na czynieniu jej księgą modlitwy.

Zasada liturgiczna

Pobożność maryjną należy uzgadniać z liturgią i podporządkowywać liturgii. Zasadę tę spotykamy już w Konstytucji o Liturgii „Sacrosanctum concilium”. Zasadzie tej przeciwstawia się zwyczaj łączenia nabożeństw ze Mszą Świętą.

Zasada antropologiczna

W kulcie Najświętszej Maryi Panny należy uwzględniać osiągnięcia nauki o człowieku. Trzeba pamiętać o tym, że od czasów w których żyła Maryja, diametralnie zmieniły się warunki polityczne, społeczne i ekonomiczne, a także poglądy na miejsce i rolę kobiety w społeczeństwie i w Kościele. Wymaga to umiejętnego wydobywania i ukazywania wzorców ponadczasowych np. Maryi jako wzoru matki.

Zasada ekumeniczna

Cześć Maryi oddają także członkowie innych Kościołów. Należy unikać niewłaściwych form tego kultu, aby nie powodować nieporozumień i nie zrażać do katolicyzmu innych wyznań. Adhortacja „Marialis cultus” podkreśla to tak: „Jest wolą Kościoła, by w tym kulcie nie tylko nie osłabiało się szczególnego charakteru, lecz także bardzo starannie unikało wszelkiej przesady, mogącej wprowadzić innych braci w błąd, co do prawdziwej nauki Kościoła”.

Zasada naśladowania w pobożności

Od Maryi możemy i winniśmy uczyć się pobożności. W Niej Bóg dał nam wzór, jak zmieniać życie w nieustanny kult Boga, jak być posłusznym Bogu, jak ofiarować się Jemu. Mamy modlić się wraz z Maryją i na Jej wzór.

Zasada hierarchii nabożeństw maryjnych

Nie wszystkie nabożeństwa spełniają powyższe zasady, nie wszystkie więc są jednakowo godne polecenia. Ta ostatnia zasada wynika z podanych przez papieża Pawła VI rozważań na temat modlitwy „Anioł Pański” i Różańca. Te dwie modlitwy papież wskazuje jako te, które w pełni realizują postulaty soborowej odnowy kultu maryjnego. Obydwie przedstawiają Jezusa jako postać centralną oraz ukazują tajemnice Jego życia, śmierci i zmartwychwstania.

Nina Majek
Wieczernik 181 | wrzesień - październik 2011