Ogromna siła oddziaływań mediów na człowieka sprawia, że uzależnienie od nich zatacza coraz szersze kręgi. Ocenia się szacunkowo, że obecnie jest w Polsce ponad 2 mln osób uzależnionych od mediów. Mówi się też, że daje znać o sobie „epoka uwodzenia”. Proces uzależnienia ulega stałemu przyspieszeniu w następstwie rozwoju cywilizacji konsumpcji i konsekwentnej realizacji w mediach ich naczelnego hasła, że „życie człowieka powinno być łatwe, lekkie i przyjemne”. Dziś specjaliści z niepokojem przestrzegają wychowawców, że konsumpcja (wbrew pozorom) nie rozwija człowieka. Do jego rozwoju przyczynia się komunikacja z drugim człowiekiem.

 

4. Działania w mediach, które narzucają ich użytkownikom zniekształcony obraz rzeczywistości. Czynią to w sposób skryty, posługując się takimi środkami jak manipulacja, mit, stereotyp, plotka medialna, szafowanie iluzją, bodźce podprogowe. W ten sposób wyrządza się jednostce wyjątkową szkodę, gdyż fałszuje się w niej obraz świata. W następstwie takich działań człowiek napotyka na duże trudności w wyrażaniu opinii, stawianiu diagnozy czy w poszukiwaniu wspólnego języka z innymi ludźmi. Wymienione działania podejmowane są w sposób wyrafinowany. Dlatego trudno je wykryć i nazwać po imieniu. Ponadto na ogół nie rozpatruje się ich w kategorii zasad etycznych, tłumacząc wszystko motywami politycznymi, komercyjnym charakterem mediów, czy wprost – prawami rynku.

 

Wspólnym mianownikiem działań zniekształcających w człowieku obraz rzeczywistości jest negatywny stosunek ludzi mediów do prawdy. Wystarczy przykładowo przypomnieć określenie manipulacji, mitu i iluzji. Manipulacja jest to celowe i skryte działanie, przez które narzuca się jednostce lub grupie ludzi fałszywy obraz pewnej rzeczywistości. Z kolei mit określa się jako pogląd, który nieistniejącym wydarzeniom i zjawiskom nadaje pozory niewzruszonej prawdy, natomiast iluzja jest subiektywnym przekonaniem o czymś, co w rzeczywistości nie istnieje. Jak widać, posługiwanie się w mediach manipulacją, mitem i żonglowanie iluzją jest świadomym zakłamywaniem rzeczywistości, a więc wykroczeniem przeciwko prawdzie.

 

5. Działania mediów, które mają wywoływać w społeczeństwie antagonizmy, prowadzące do konfliktów społecznych. Nakłaniają one do nieposłuszeństwa i buntu, podżegają do agresji. Zadania te realizowane są z wykorzystaniem metod specyficznych i wyszukanych. Stosuje się wtedy np. konstrukcje typu divide et impera, („dziel i rządź”), albo ideę „wroga społecznego”. Pierwsza z metod ma doprowadzić do rozłamów w społeczeństwie, co może się okazać korzystne np. dla państw ościennych, albo dla ugrupowań międzynarodowych, osłabia bowiem państwo i zagraża jego bezpieczeństwu.

 

Idea „wroga” realizowana przez media jest wyjątkowo szkodliwa, może doprowadzić do skutków katastrofalnych. Przestrzegają przed nią liczni autorzy. Powstała w kręgach propagandy bolszewickiej w Rosji; daje znać o sobie w różnej postaci, również w czasach dzisiejszych (np. „Kościół jako wróg demokracji”, „Polak jako antysemita”).

 

6. Działania mediów, zmierzające do zniekształcenia hierarchii wartości u odbiorców. Najbardziej szkodliwe są te, które odnoszą się do wartości strukturalnej (ze szczytu piramidy wartości). Rzutuje ona na cały system wartości jednostki. Stosuje się na tym polu różne metody, jak np. zatrucie informacyjne, które polega na tym, że sprawy bardzo ważne ukazuje się w mediach jako niewiele znaczące i odwrotnie. W niektórych sytuacjach stosowana jest tzw. podmiana stereotypu, gdy w odniesieniu do konkretnego stereotypu, który powinien być wyeliminowany ze społecznego obiegu albo przekształcony, toleruje się jego zewnętrzną formę, doprowadzając jednocześnie do zastąpienia jego dotychczasowej treści zupełnie nową. Metodę tę zastosowano m.in. w odniesieniu do hasła tolerancji, która w wielu środowiskach stała się kartą przetargową w propagandzie politycznej.

 

Dużo szkody w postawach moralnych swoich odbiorców wyrządzają media jako nośniki antywartości, które ukazywane są w niezwykle atrakcyjnej i ponętnej formie (nienawiść, narkomania, mściwość, apostazja). Świat wartości jest przedmiotem działań manipulatorskich we wszystkich mediach, nawet w podręcznikach szkolnych.

 

7. Działania mediów, narzucające negatywne wzorce zachowania, przede wszystkim w zakresie kultury osobistej, języka, stylu życia, publicznego demonstrowania uczuć. Wzrasta w mediach „moda” na stosowanie przekleństw, słów obelżywych, uwłaczających, poniżających godność człowieka. Używają ich gwiazdy filmu i estrady a także politycy w wywiadach, oraz w programach radia i telewizji. W następstwie tych wpływów obserwuje się brutalizację zachowań, w szczególności u młodzieży.

 

Dokonano pobieżnego przeglądu najważniejszych symptomów naruszania zasad etycznych w mediach. Temat podjęty w tej części artykułu czeka na pogłębioną analizę i pełne opracowanie. Jednocześnie należy przestrzec przed uogólnieniem przedłożonych uwag i zestawień. Wszak nie wszystkie media lekceważą normy etyczne; ponadto, są wśród nich takie, w których zjawisko to występuje sporadycznie.

 

Niestety, zwykły użytkownik mediów nie zdaje sobie sprawy jak dalece i jak powszechnie przekraczają one zasady etyczne i tym samym wyrządzają szkodę zarówno jednostce, jak i społeczeństwu.