Wnioski

1. Z tego, co tu zostało powiedziane na temat publicznego fałszowania moralności, wynika, że najważniejszym zadaniem chrześcijan jest życie według prawdy moralnej i głoszenie jej bez nienawiści. Jan Paweł II pisał w Veritatis splendor o świadectwie, które wszyscy chrześcijanie winni być gotowi składać każdego dnia, nawet za cenę cierpień i wielkich ofiar. Wobec rozlicznych bowiem trudności czy też najzwyklejszych okolicznościach wymagających wierności ładowi moralnemu chrześcijanin jest wezwany, z pomocą łaski Bożej wypraszanej na modlitwie, do heroicznego nieraz zaangażowania, wspierany przez cnotę męstwa, dzięki której - jak uczy w. Grzegorz Wielki - może nawet "kochać trudności tego świata w nadziei wiecznej nagrody" (Jan Paweł II, Veritatis splendor, nr 93; Grzegorz Wielki, Apologia II, 8, w: PG 6, 457-458).

2. Widząc publiczne fałszowanie moralności, chrześcijanie nie mogą nie dostrzegać pozytywów współczesnej cywilizacji. Nie mogą przede wszystkim zwątpić we wrażliwość moralną współczesnego człowieka. Jan Paweł II napisał, że składając […] świadectwo absolutnemu charakterowi dobra moralnego, chrześcijanie nie są osamotnieni: znajdują potwierdzenie we wrażliwości moralnej ludów i we wszystkich wielkich tradycjach religijnych i mądrościowych Zachodu i Wschodu, w których także w sposób wewnętrzny i tajemniczy działa Duch Święty. Środki społecznej komunikacji nie tylko szkodzą, ale także często służą promocji prawdziwych wartości. Jednym z najpilniejszych zadań Kościoła pozostaje tworzenie stacji telewizyjnych, które nie tylko walczyłyby z kłamstwem, ale w sposób nowoczesny, atrakcyjny i pozytywny promowałyby wartości ogólnoludzkie, broniły najsłabszych oraz budowały więzi międzykulturowe i międzyreligijne.

3. W codziennym języku przepowiadania katechetycznego i homiletycznego należy się wystrzegać moralizowania. Najczęstszym jego przejawem jest nieuwzględnianie uwarunkowań biologicznych, psychicznych i społecznych ludzkiej moralności. Choć wcześniej krytykowaliśmy zastępowanie moralności socjologią i psychologią, to w żadnym razie nie wolno zaniedbywać dorobku tych nauk - zarówno w określaniu stopnia winy danego człowieka, jak i w tworzeniu ośrodków pomocy duszpasterskiej. Możemy też uczyć się od świeckich organizacji nowoczesnego uwrażliwiania ludzi np. na zło moralne wynikające z niszczenia środowiska naturalnego czy z rozpasanego konsumpcjonizmu.

4. W publicznej obronie prawdy moralnej trzeba być powściągliwym w określaniu winy moralnej poszczególnych osób. Tylko Pan Bóg wie, jaką kto zaciągnął winę. Duszpasterze powinni brać przykład z Jana Pawła II, który głosił jasne zasady moralne i z miłością odnosił się do grzeszników. W teologii moralnej należy w bardziej praktycznej perspektywie rozpatrywać dylematy moralne współczesnych ludzi. Zwróćmy np. uwagę na współczesną debatę nad tymi problemami prowadzoną głównie przez przedstawicieli anglosaskiej filozofii moralnej, a mającą wydźwięk typowo kazuistyczny (B. Chyrowicz, O sytuacjach bez wyjścia w etyce. Dylematy moralne: ich natura, rodzaje i sposoby rozstrzygania, Kraków 2008).

5. Widząc skalę i różnorodność środków zaangażowanych w fałszowanie moralności, Kościół w Polsce powinien wpisać obronę prawdy moralnej w swój program duszpasterski. Ponieważ najbardziej zagrożona przez fałsz moralny jest rodzina, dlatego jej obrona jest najlepszym sposobem wychowania ludzi sumienia i obrony prawdy moralnej. W środowisku polskich teologów moralistów zrodziła się idea Nowej Wielkiej Nowenny w obronie i promocji rodziny w Polsce, nawiązującej do Wielkiej Nowenny Prymasa Tysiąclecia (I. Mroczkowski, Nowa Wielka Nowenna? Zarys programu obrony rodziny w Polsce, "Teologia i Moralność" 2008, t. 4, s. 183-192). Nikt dzisiaj nie ma wątpliwości, że tamta Wielka Nowenna przyczyniła się do obrony wartości chrześcijańskich i narodowych w czasach komunizmu. Nowa Wielka Nowenna nie tylko ukonkretni program duszpasterski, ale skoncentruje najlepsze siły Kościoła w obronie rodziny, najbardziej dziś zagrożonej instytucji życia społecznego i religijnego w Polsce i w Europie.

ks. Ireneusz Mroczkowski