Gdyby był to przynajmniej pochód, wówczas byłoby już całkiem nieźle. Najczęściej po przyjściu do świątyni, siadamy w ławce, gdzie w bezruchu, jakby w tle,  trwamy przez jakiś czas.
Mówiąc o spontaniczności i radosnym, żywym przeżywaniu Mszy Świętej, nie musimy odwoływać się do liturgii afrykańskich, ponieważ w Polsce tradycyjna liturgia bizantyjsko-słowiańska jest pełna ruchu i dynamiki. Pełnego rozumienia liturgii uczyłem się, często uczestnicząc w liturgiach tego obrządku. Tam zauważyłem, że podczas celebracji ksiądz niejako tańczy.

 

 

W naszym dominikańskim sposobie sprawowania liturgii cielesność odgrywa dość znaczącą rolę. W chórze zakonnym podczas modlitwy często wstajemy, siadamy, kłaniamy się itp. Codziennie po nieszporach uczestniczymy w procesji do obrazu Matki Bożej.
Dla mnie przełom w zrozumieniu istoty liturgii stanowiły studia w Rzymie, gdzie w sobotnie wieczory chodziłem do kolegium rosyjskiego na Wieczernię. Tam zauważyłem wielką różnicę pomiędzy celebracją nieszporów w obrządku bizantyjsko-słowiańskim a rzymsko-katolickim. Nasze łacińskie nieszpory wyglądają tak, że celebrans po rozpoczęciu wspólnej modlitwy siada na miejscu przewodniczenia, którego już później nie opuści nawet na sekundę, chyba że pójdzie okadzić ołtarz. W rycie bizantyjsko-słowiańskim ksiądz ciągle jest w ruchu: okadza cały kościół, całuje ikony, wchodzi za ikonostas, wychodzi na zewnątrz, otwiera królewską bramę… W swojej modlitwie bizantyjski kapłan jest podobny do św. Dominika, który obchodził świątynię, witał i wizytował ołtarze podczas modlitwy. Chyba nie można zaprzeczyć, że tak wypełnianej modlitwie brak duchowości?

 

- Nie obawia się Ojciec, że może pojawić się niebezpieczeństwo przeakcentowania roli ciała na modlitwie? 

 

Nie mam obaw przed posługiwaniem się ciałem w liturgii pod warunkiem, że nie będzie to radosna twórczość. Tylko ona może doprowadzić do odwrócenia uwagi od Pana Boga, a skupienia jej wyłącznie na sobie; na tym, by dobrze się czuć podczas liturgii. Niebezpieczeństwo pojawia się wówczas, kiedy mówimy: wymyślmy coś, aby zaangażować ciało w liturgię. Tylko nie owo „wymyślmy”! Trzeba „przyjrzeć się” wszystkiemu, co ludzie robili przez dwa tysiące lat w trakcie wspólnej modlitwy i wykorzystać ich doświadczenia.
Tradycja zachodnia w liturgii czy modlitwie ma swoje sposoby posługiwania się ciałem. Zawarte w niej postawy są dobre, ponieważ przez pokolenia je sprawdzano. Nie widzę powodów, aby w naszych świątyniach tańczyć w rytm bębenka, ale dostrzegam wiele powodów, aby wskrzesić procesje, które w średniowieczu stanowiły typowy wyraz chrześcijańskiej pobożności. Dawniej procesje nie były „smutnym szuraniem nogami” jak w kondukcie pogrzebowym, a niestety w ten sposób często towarzyszymy Panu Jezusowi podczas uroczystości Bożego Ciała. W średniowieczu ludzie idący w procesji krok taneczny – poddany pewnym ograniczeniom – dostosowywali do melodii.

 

 

Po prostu myśleć. Świadomie czyniony znak krzyża przemienia. Niekiedy jednak również mechaniczne wykonywanie tego gestu nie jest takie złe, ponieważ w naszym życiu i ludzkiej emocjonalności pojawiają się różne trudne sytuacje. Bywa, że taki gest to jedyna dostępna w danej chwili forma modlitwy. Gdy przeżywamy trudności i wewnętrzne rozbicie, kiedy jesteśmy biedni, poranieni, pobici – powtarzając za Stachurą „cali zbudowani z ran” – pozostaje nam tylko bić pokłony, czynić znaki krzyża (czasami nawet bezmyślnie).
Myślę, że w chrześcijańskiej pobożności nadal nie ufamy ciału. Oczywiście, ciało jest trudne, zwłaszcza w jego seksualnym aspekcie, ale pamiętajmy, że Syn Boży przyjął ludzkie ciało i stał się człowiekiem.

 

 

Nie powinniśmy duchowości kojarzyć z duszą, lecz z Duchem Świętym. Aniołowie modlą się na sposób anielski, a ludzie powinni modlić się po ludzku. Natomiast święci oczekują na zmartwychwstanie ciał.